Automatische blusgasinstallatie / H. Zwijnenburg
03 Specifieke werkzaamheden
 >  Automatische blusgasinstallatie
Doel van deze toolbox

Het doel van deze toolbox is: 

  • Kennis hebben van de belangrijkste risico's ​van een automatische blusgasinstallatie;
  • Inzicht krijgen in de verantwoordelijkheden voor Unica en voor de gebouweigenaar als het gaat om veilig werken op locaties bij de klant;
  • Kennis hebben van de maatregelen die Unica ​moet nemen bij het werken in ruimtes met ​een automatische blusgasinstallatie.

Wat is een blusgasinstallatie?

Een blusgasinstallatie is een gebouwinstallatie die door het inblazen van een bepaalde soort gas ervoor zorgt dat brand wordt geblust om materiële schade te voorkomen. Een blusgasinstallatie bestaat uit automatische brandmelders, gasflessen, leidingen en inblaaskoppen (nozzles). Bij detectie van brand worden ook de gebruikers van het pand gewaarschuwd om de ruimten of het gehele gebouw te ontruimen. Het voordeel van een blusgasinstallatie ten opzichte van sprinklers is dat een blusgasinstallatie geen schade veroorzaakt bij elektrisch apparatuur en papieren documenten. Om die reden worden blusgasinstallaties toegepast bij bijvoorbeeld archieven, machinekamers van schepen, server-ruimten en datacenters.

Voor een goede werking moet de betreffende ruimten voldoende kierdichting hebben en voorzien zijn van deuren met deurdrangers. Ook moet er mechanische afzuiging aanwezig zijn om de gassen af te voeren nadat het brandgevaar is geweken. In veel gevallen is brandweerinzet noodzakelijk want als de blusgasinstallatie uitgaat dan kan de brand weer opnieuw ontstaan als de ontstekingsbron nog aanwezig is.

Welke gassen worden er toegepast?

  • Koolstofdioxide (CO2)​;
  • Inerte blusgassen (bij elektronische apparatuur);​
  • Chemische gassen​.

Risico's

Situatie zonder brand:
Door een defect of een foutieve handeling is het mogelijk dat een blusinstallatie in werking treedt terwijl er in de ruimte geen brandverschijnselen aanwezig zijn. In zo'n geval is er meestal ook geen waarschuwing vooraf door de gebruikelijke alarmen, zodat de mogelijkheid tot tijdig ontruimen ontbreekt. 

Situatie bij brand:
Van een situatie bij brand is sprake indien de installatie door het automatische brandmeldsysteem of door handbediening aangestuurd wordt na het signaleren van een brand. In een dergelijke situatie wordt voorafgaand aan de blusactie gewaarschuwd, zodat men de ruimte tijdig kan ontruimen.

Risico’s bij alle situaties:
Blootstelling boven een bepaalde concentratie aan blusgas veroorzaakt nadelige effecten. De aard van deze nadelige effecten en de mate waarin deze optreden zijn afhankelijk van de stof en de concentratie die wordt ingeademd. 


Voor elk blusgas zijn grenswaarden bepaald waarmee de mate van nadelige effecten wordt aangegeven. Het betreft dan klachten als hartritmestoornissen, duizeligheid, concentratieverlies, paniek, hyperventilatie en benauwdheid. Na evacuatie naar een plek waar frisse lucht kan worden ingeademd, verdwijnen deze klachten meestal spoedig. Voor sommige risicogroepen (cara- en hartpatiënten) geldt echter een verhoogd risico voor de gezondheid. 
•Bij chemische blusgassen bestaan deze nadelige effecten in de eerste plaats uit hartritmestoornissen; 
•Bij de inerte blusgassen treden in de eerste plaats ademhalingsstoringen op en bij hogere concentraties verstikking;  
•Bij kooldioxide treedt bij lage concentraties verstoring in de bloedsomloop op en bij hogere concentraties verstikking.

Maatregelen > Verantwoordelijkheden > Wie doet wat?

Welke verantwoordelijkheden zijn er?

Verantwoordelijkheid - Gebouw eigenaar

  • Verantwoordelijk voor veilige werkomgeving (Woningwet)​;
  • Ontwerpfase gebouw: veilig onderhoud mogelijk (Arbobesluit)​;
  • Nemen en borgen technische (b.v. beveiligingen installatie) en organisatorische (b.v. instructie, sleutelbeheer en onderhoud) maatregelen.​

Verantwoordelijkheid - Unica

  • Verantwoordelijk voor veilige uitvoering van de werkzaamheden;​
  • Risico’s inventariseren en passende maatregelen nemen;​
  • Medewerkers voorlichten, toezicht houden​.​

Verantwoordelijkheid - Medewerker Unica

  • Deelnemen aan voorlichting en voorgeschreven maatregelen opvolgen;​
  • Gevaarlijke situaties melden (werk stilleggen).

Welke maatregelen zijn er?
Maatregelen - Unica
  • In overleg met de klant de automatische blusgasinstallatie buitenwerking stellen bij betreding of op handmatige inschakeling.​ (In veel gevallen kunnen ruimtes anders niet betreden worden);​
  • Vraag de klant (beheerder) / begeleider om instructie over veilige toegang en verblijf in de ruimte;
  • Volg de instructie van de klant/beheerder op;
  • Communiceer met alle partijen dat Unica werkzaamheden uit gaat voeren in betreffende ruimte;
  • Verlaat direct de ruimte bij akoestisch signaal (laat alles achter in de ruimte)​;
  • Zorg voor voldoende afstand van uitstroommond blusgassen;
  • Vluchtweg vrijhouden van obstakels die ontruiming belemmeren;
  • Bij onduidelijkheden of gevaarlijke situatie overleg direct met de klant/beheerder (denk aan: scheuren in slangen, geluid vrijkomend gas, reuk e.d.)​;
  • Geen “heet werk" uitvoeren in deze ruimtes i.v.m. brandgevaar en activering systeem;
  • Als ruimte gekenmerkt is of de kenmerken van een besloten ruimte heeft dan de beheersmaatregelen toepassen die gelden voor een besloten ruimte.

Maatregelen - Gebouweigenaar
  • Veilig ontwerp en realisatie van de automatische blusgasinstallatie (denk aan: blusvertraging, handmatige inschakeling)​;
  • Bouwkundige maatregelen (o.a. markering ruimte met waarschuwings- en instructieborden en drukontlastingklep);​

  • Technische maatregelen o.a.:​

    • Vertragingstijd (afhankelijk van ontruimingstijd)​;

    • Hoorbare en zichtbare alarmeringssignalen​;

    • Geurtoevoeging citronella bij CO2 blusgas.​

  • Organisatorische maatregelen o.a.:​

    • Aanstelling beheerder met juiste kennis en opleiding​;

    • Sleutelbeheer;​

    • Instructie derden voor toegang;​

    • Onderhoud en beheer t.b.v. blijvend veilige en werkende installatie​.


Discussie > Bespreek het met je collega’s!

Ga met elkaar in gesprek over het volgende:

  1. Goed afstemmen met klant over te nemen veiligheidsmaatregelen.​

  2. Noodzakelijke maatregelen nemen.​

  3. Toezicht houden of maatregelen in stand blijven.​

  4. Melden gevaarlijke situaties.

Tips > Voor meer informatie

Betrek de gebouweigenaar bij de toolbox.

Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.