Koolstofmonoxide (CO) is een onzichtbaar, reukloos en smaakloos gas, wat vroeger ook wel bekend stond als kolendamp. Koolstofmonoxide ontstaat door onvolledige verbranding van koolstof, fossiele brandstoffen of andere brandbare koolstofverbindingen. 

Koolstofmonoxide wordt snel in het lichaam opgenomen en bindt zich 300 maal sneller met het bloed dan zuurstof. Daardoor ontstaat zuurstofgebrek in vitale organen en kunnen slachtoffers van een koolstofmonoxidevergiftiging overlijden. Deze vergiftiging treedt alleen op in slecht geventileerde ruimten. Bij de huidige concentraties van CO in de buitenlucht zijn de risico's voor de gezondheid gering. Het CO is een echte sluipmoordenaar: je ruikt en proeft het niet en voor je het weet ben je bewusteloos.

Koolstofmonoxide ontstaat door onvolledige verbranding van koolstof (C), fossiele brandstoffen of andere brandbare koolstofverbindingen door het ontbreken van zuurstof. 

Diepgaande uitleg koolstofverbinding: 
Bij de verbranding zijn er te weinig zuurstof partikels (O2) om koolstofdioxine (CO2) te vormen. Er is een (O)/ zuurstof partikel te weinig en vormt dus CO/ koolstofmonoxide. Het di (2)en mono (1)geven de hoeveelheid zuurstofpartikels aan in de verbinding. Het koolstofmonoxidemolecuul (CO) lijkt chemisch gezien op het zuurstofmolecuul (O2). Hierdoor bindt koolstofmonoxide tijdens de ademhaling even gemakkelijk als zuurstof aan het zuurstoftransport-eiwit in de rode bloedcel. Het gevaar van koolstofmonoxide is dat het ongemerkt toeslaat, en niet waar te nemen is met de zintuigen. Wanneer koolstofmonoxide wordt ingeademd, ontstaan relatief snel vergiftigingsverschijnselen. In het geval dat iemand niet merkt dat hij het giftige gas inademt, bijvoorbeeld tijdens de slaap, kan een verlamming van de ademhaling optreden en de verstikkingsdood volgen. Hieronder is te zien hoe de koolstofmonoxide moleculen (CO), de zuurstof moleculen (O2) verdrijven. Daarna vormt zich een laag koolstofmonoxide om de rode bloedcel.

Symptomen

De volgende symptomen treden op bij koolstofmonoxidevergiftiging:

1. Druk boven het voorhoofd en lichte hoofdpijn die toeneemt en hevig wordt (De eerste tekenen); 
2. Kloppende pijn in de slapen, oorsuizen, duizeligheid, gevoel van zwakte, misselijkheid en braken;
3. Roze gezichtskleur/ benauwdheid;
4. Flauwvallen en bewusteloosheid;
5. Overgang in een diep coma met aanvallen van kramp;
6. Verminderde hartfunctie, er ontstaat stilstand van de bloedsomloop met mogelijk de dood als gevolg.

CO-concentratie van de lucht in volumeprocent (PPM/ partikels per miljoen)

Herkennen, werken aan installatie

Voorkomen is beter dan genezen. Het jaarlijks controleren van een gasinstallatie is een goede preventieve maatregel. Daarnaast moet er gezorgd worden voor een constante aanvoer van verse lucht en voor afvoer van de rookgassen door een goedwerkende schoorsteen. 

Bij het werken aan een defecte of slecht functionerende installatie, kan er de mogelijkheid zijn dat er al een schadelijke hoeveelheid koolstofmonoxide aanwezig is in de ruimte. Neem de symptomen en indicaties van koolstofmonoxide in acht, maar zorg vooral voor een goed geventileerde werkplek. 

Mogelijke indicaties:

• De waakvlam van de geiser of CV-ketel is oranje en hoger dan normaal. De vlam van een goed werkende geiser of CV-ketel is blauw;
• Dichtgestopte/geplakte of afgesloten ventilatiegaten of roosters; 
• Door de vrijkomende waterdamp, die niet via de afvoer verdwijnt, beslaan de ramen;
• Verkleurde wanden; 
• Lekkagesporen; 
• Verkleuring plafonddelen; 
• Vocht (in houtdelen); 
• Lekkage rookgas (koud spiegeltje). 

Hieronder wordt de CO-meetwaarden van de omgeving weergegeven. Let op: in relatie tot de CO-wetgeving: 

Indien blijkt dat de CO concentratie hoger is dan 5 ppm, dan moet worden beoordeeld of de oorzaak weggenomen kan worden en de installatie in bedrijf kan worden genomen. 

Indien bij aanvang van de werkzaamheden de concentratie hoger is dan 20 ppm, dan moet de installatie direct buiten bedrijf genomen worden en de ruimte geventileerd worden. Daarnaast moet dit gemeld worden:

• In de Veilig Unica app als een ''Bijna ongeval'';
• Bij het bevoegd gezag (Gemeente / Bouw en Woning toezicht) moet schriftelijk een melding worden gedaan van de overschrijding van de CO concentratie;
• Bij de Certificerende Instantie, via het e-mailadres CO-melding.nl@dekra.com. 

Ziekteverloop

De eerste tekenen van vergiftiging zijn hoofdpijn, sufheid, misselijkheid of bewusteloosheid. Na een ernstige, acute koolstofmonoxidevergiftiging kunnen ziekten ontstaan die met name de hersenen en het hart aantasten. Beschadigingen van de hartspier treden vaak op, maar ook beschadiging van het centrale zenuwstelsel, zoals stoornissen van de intelligentie, verlammingen, slaapstoornissen of stoornissen van de suikerstofwisseling.

De dokter

Wanneer er acute symptomen van een vergiftiging optreden, moet men zo snel mogelijk een arts raadplegen. Dat geldt ook voor het geval dat een lichte acute vergiftiging met eigen maatregelen verholpen is. De arts kan maatregelen treffen bij wijze van eerste hulp en ook voor het gevolg van de behandeling. 

Hoe wordt koolstofmonoxidevergiftiging behandeld?

In lichte gevallen van vergiftiging is het voldoende frisse lucht op te zoeken. Als de koolstofmonoxidevergiftiging al in een verder stadium is, waarbij bewusteloosheid of zelfs ademhalingsstilstand is opgetreden, dan moet kunstmatige ademhaling worden uitgevoerd. In grote ziekenhuizen kan dit ook gebeuren door een therapie met zuurstof onder hogedruk. Daarbij wordt zuurstof in een drukcabine geleid, waardoor de acute vergiftigingsverschijnselen in enkele minuten verdwijnen. In andere gevallen kan ook een bloedstransfusie zinvol zijn. Verdere behandeling hangt natuurlijk af van de toestand van de patiënt en de ernst van de vergiftiging.

Ga met elkaar in gesprek over het volgende:

1. Werk jij vaak met CV-ketels? En ben je bewust van dit risico?
2. Weet jij wat je moet doen bij de eerste tekenen van vergiftiging?

Tijdens deze toolboxmeeting besteden we aandacht aan de veiligheid rondom een bepaalde onderwerp. Pas deze toolbox aan op het volgende manier:

• Klik op de tekst om het direct aan te passen.
• In de blauwe balk, klik op de knop Invoegen om meer tekst, beelden of video toe te voegen
• Klik op de settings icon om ondertitels onderaan de beelden toe te voegen
• Klik op de icon met de pijltjes om een onderdeel naar boven of beneden toe te slepen
• Vergeet niet op te slaan!