Voor kinderen van 15 jaar of jonger geldt een arbeidsverbod. Jeugdigen van 16 en 17 jaar mogen wel werken, maar bepaalde werkzaamheden zijn voor hen verboden. In deze toolboxmeeting zal een nadere toelichting worden gegeven welke werkzaamheden kinderen en jeugdigen wel en niet mogen verrichten en onder welke omstandigheden. Even voor de duidelijkheid: 

• We spreken over ''kinderen'' wanneer: 15 jaar of jonger; 
• We spreken over ''jeugdigen'' wanneer: 16 of 17 jaar; 
• We spreken over ''volwassenen'' wanneer: 18 jaar of ouder. 

Voor kinderen van 15 jaar en jonger geldt een arbeidsverbod. Er zijn echter een paar uitzonderingen. Buiten schooltijd en in vakanties mogen:

• Kinderen vanaf 12 jaar hulparbeid verrichten in het kader van een alternatieve sanctie;
• Kinderen vanaf 13 jaar mogen niet-industriële hulparbeid van lichte aard verrichten en meewerken aan uitvoeringen (bv musicals, modeshows etc.);
• Kinderen vanaf 14 jaar mogen lichte hulparbeid verrichten die samenhangt met het onderwijs (stagelopen);
• Kinderen vanaf 15 jaar mogen ochtendkranten bezorgen en niet-industriële arbeid van lichte aard verrichten.

Wanneer deze regels niet worden nageleefd, is er sprake van een “economisch delict''. Zowel de werkgever al de ouders/verzorgers van het kind kunnen daarvoor strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld.

Daarmee wordt bedoeld dat de betrokken kinderen alleen hand- en spandiensten mogen verrichten en geen productie-arbeid. 

Voorbeelden van werkzaamheden die in elk geval als te zwaar worden beschouwd voor kinderen:

• Tillen van meer dan 10 kg;
• Duwen of trekken van meer dan 20 kg;
• Langer dan 8 minuten dezelfde werkhouding aannemen;
• Langdurig op de knieën werken.

Voorbeeld van werkzaamheden die in elk geval als te schadelijk en ongezond worden beschouwd voor kinderen:

• Werken aan machines die snij-, knel-of pletgevaar opleveren;
• Werk waarbij men mogelijk met gevaarlijke stoffen in aanraking komt;
• Werk waarbij er persoonlijke beschermingsmiddelen moeten worden gedragen.

Dit houdt dus in ieder geval in dat kinderen tot en met 15 jaar niet op bouwlocaties te werk mogen worden gesteld.

Jongeren van 16 en 17 jaar mogen werken. Aangezien deze jongeren nog wel leerplichtig zijn, mag het werk hen niet verhinderen om naar school te gaan. Daarom wordt de tijd die jongeren naar school gaan meegeteld als arbeidstijd. Ook genieten werkende jongeren van 16 en 17 jaar meer bescherming dan werknemers die 18 jaar of ouder zijn. Ze hebben recht op langere rustperioden, mogen niet ’s nachts werken, niet overwerken en geen diensten verrichten waarbij ze opgeroepen kunnen worden (consignatiediensten). 

In onderstaand schema staat hoe lang en wanneer kinderen van 16 en 17 jaar mogen werken:

Is de arbeidstijd per dienst meer dan 4,5 uur, dan bedraagt de pauze minimaal ½ uur. Is de arbeidstijd per dienst meer dan 8 uur, dan bedraagt de pauze minimaal ¾ uur, waarvan ½ uur aaneengesloten.

Wanneer er jeugdigen te werk worden gesteld, moet hiermee in de RI&E rekening worden gehouden. Specifieke aandachtspunten zijn onder andere:

• Wat is de leeftijd van de jeugdige werknemer(s)?;
• Welke specifieke gevaren zijn er op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn voor jeugdige werknemers?;
• Wat voor opleiding hebben de jeugdige werknemers en wat moeten zij nog weten om goed en veilig te kunnen werken?

In de RI&E worden de gevaren van de werkzaamheden in kaart gebracht. Als maatregel om medewerkers onder de 18 jaar te beschermen dienen deze altijd onder adequaat deskundig toezicht te staan. Wat onder “adequaat deskundig” toezicht dient te worden verstaan verschilt van bedrijf van bedrijf, maar de volgende aandachtspunten dienen daarbij in acht te worden genomen:

• Is de medewerker goed geïnstrueerd over zijn haar taak? (voorlichting voor het eerst op het project. Is deze presentielijst hiervan ingevuld en ondertekend.);
• Zijn de benodigde PBM’s verstrekt en worden deze door de jeugdige op een juiste manier toegepast? (Is dit ook vastgelegd in het formulier “Checklist Werkplekintroductie”?)
• Werkt diegene die toezicht houdt vlakbij of is deze persoon direct oproepbaar?
• Wordt de werkplek regelmatig beoordeeld (Werkplekinspectieformulier);
• Kan diegene die toezicht houdt ingrijpen wanneer dit noodzakelijk is voor de veiligheid van de jeugdige werknemer?
  

Jeugdigen mogen van allerlei soorten werk doen, maar werk dat gevaarlijk of schadelijk is voor de gezondheid is voor werknemers onder de 18 jaar verboden. Jeugdigen lopen nu eenmaal meer risico doordat ze minder werkervaring hebben. Ook kunnen ze over het algemeen minder goed de gevaren inschatten. 

Verboden werkzaamheden voor medewerkers jonger dan 18 jaar zijn:

• Werken met stoffen die zeer giftig, vergiftig, sensibiliserend, kankerverwekkend, mutageen en voor de voortplanting vergiftig zijn;
• Werken met stoffen die zich in het lichaam ophopen of slechts zijn voor de gezondheid als er lang mee gewerkt wordt. (De gevarenaanduiding hiervoor dient op de verpakking te staan.)
• Werken met biologische agentia van categorie 3 of 4.