Wie kent het niet? Tropische temperaturen. Je zweet je als een otter en in gedachten ben je lekker aan het zonnen op het strand of langs de waterkant. Helaas is dit vaak een dagdroom en zijn we in werkelijkheid aan het werk met tropische temperaturen en sta je bloot aan de gevaarlijke UV-straling.
Er zijn twee soorten van werken in ''warme'' omstandigheden:
- Werken onder zomerse omstandigheden (gaat vooral om werken in temperaturen die gepaard gaan met de zomer en de straling van de zon);
- Werken onder warme omstandigheden (gaat om zomerse omstandigheden maar ook een (kapotte) klimaatinstallatie of een situatie waarbij er een zware arbeidsbelasting is in een warme omgevingstemperatuur en eventueel in combinatie met een relatieve hoge vochtigheid).
Werken in zonlicht of onder hoge temperaturen kan gevaarlijke gevolgen hebben voor het lichaam. Houd daarom rekening met de risico’s van fysiek werken onder hoge temperaturen.
Concentratieverlies
Bij langdurig werken in de zon of met warme machines kan de lichaamstemperatuur behoorlijk snel oplopen. Hierdoor kan concentratieverlies optreden. Je bent hierdoor minder alert op je omgeving en/of met de machine waarmee je werkt.
UV-straling en verbranden
De zon geeft warmte, daglicht en UV-straling (UVA en UVB). De intensiteit of de kracht van de UV-straling hangt af van verschillende factoren, maar is in Nederland het sterkst tussen 12.00 en 15.00 uur. Let op: wolken houden de UV-straling niet tegen!
Door veelvuldige (en te lange) blootstelling aan UV-straling is de kans groter dat je huid beschadigt. Dit kan leiden tot verbranding van de huid en mede daardoor een verhoogde kans op huidkanker of andere huidaandoeningen veroorzaken, zoals jeuk en blaasjesuitslag. Daarnaast kan de zon ook oogbeschadiging veroorzaken door te veel zonlicht direct op de ogen.
Hitteletsels
Hitteletsels zijn in vijf categorieën onder te verdelen.
1. Verbranding door de zon
2. Hitte-uitslag
3. Zonnesteek
4. Hitte uitputting
5. Hitteberoerte
1. Verbranding door de zon
Symptomen
- Bij milde verbranding is je huid lichtrood.
- Bij ernstige verbranding heb je zelfs blaren.
- Je kunt ook koorts hebben en/of je ziek voelen.
- Ga allereerst uit de zon.
- Koel de huid met natte doeken of gebruik een waterige after-sun gel.
- Neem of geef als het nodig is paracetamol.
- Laat blaren altijd heel en prik ze dus niet door.
- Blijf uit de zon, zodat de huid kan afkoelen.
2. Hitte-uitslag
Hitte-uitslag is een uitslag van hele kleine rode bultjes, vaak op de onderbenen, in de oksels, knieholten of aan de binnenkant van de bovenbenen. Hitte-uitslag ontstaat doordat zweetkanaaltjes verstopt raken omdat het lichaam
moeite heeft met de temperatuurregulatie. Dit kan optreden bij inspanning bijvoorbeeld als je gaat wandelen/sporten of inspannende werkzaamheden met warm weer of in een ruimte waar de omgevingstemperatuur hoog is.
Wat moet je doen bij hitte-uitslag?
- Neem rust en koel met water.
- Zorg voor beschutting en schaduw.
- Bij twijfel of ernstigere klachten, neem contact op met de huisarts.
3. Zonnesteek
Heb je in de zon gezeten en heb je last van hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid en/of een rode huid? Dan bestaat de kans dat je last hebt van een zonnesteek.
Symptomen
- Het slachtoffer heeft geen hoofdbescherming gedragen en heeft langdurig in de volle zon gestaan.
- Veel zweet, ziet bleek of rood.
- Er is sprake van hoofdpijn, duizeligheid en braken.
- Spierkramp.
- Ernstige vermoeidheid.
- Bij handelingen maakt men duidelijk “fouten”.
- Let op! Een zonnesteek kan overgaan in een hitteberoerte.
- Zoek een koele omgeving op.
- Trek warme kleding uit.
- Leg koude kompressen of ijsblokjes in een zakje water op het lichaam (in de liezen, onder de oksels, in de nek).
- Last van bewustzijnsstoornissen? Of moeite met ademen? Bel 112!
4. Hitte-uitputting
Hitte-uitputting treedt vaak op bij hoge temperaturen in combinatie met zware inspanning. De lichaamstemperatuur stijgt, maar is niet hoger dan 40 graden.
Let op! Hitte-uitputting kan dus ook ontstaan in een warme werkomgeving of daar waar hoge temperaturen ontstaan door de werkzaamheden, vaak in combinatie met zware inspanning.
Symptomen
- Veel zweet, ziet bleek of rood.
- Hoofdpijn, duizeligheid, braken.
- Spierkrampen.
- Ernstige vermoeidheid, slap voelen, soms flauwvallen.
- Bij handelingen gaat men duidelijk ‘fouten’ maken.
- Kan overgaan in hitteberoerte.
- Leg het slachtoffer neer en geef rust in een koele omgeving.
- Bescherm tegen de zon (bijvoorbeeld met een reddingsdeken of parasol. Leg een deken niet op het slachtoffer, maar houd deze erboven voor de schaduw en weerkaatsing van het zonlicht).
- Laat het slachtoffer niet te koude (sport)drank drinken.
- Koel eventueel verkrampte spieren.
- Bel of laat 112 bellen als de toestand niet snel verbetert.
5. Hitteberoerte
Hitteberoerte is het gevaarlijkste hitteletsel. Bij een hitteberoerte is onmiddellijk intensieve medische zorg nodig. Door uitdroging en een hoge lichaamstemperatuur (soms wel 41 graden of hoger) raakt de warmteregulatie in de hersenen in de problemen.
Symptomen
- Het slachtoffer heeft een hoge lichaamstemperatuur (soms wel 41°C of hoger).
- Er is sprake van abnormaal gedrag, hoofdpijn, hallucinaties, verwardheid, angst, kans op toeval (insult).
- Het slachtoffer heeft een rode huid maar zweet niet.
- Snelle hartslag en moeilijke ademhaling.
- Misselijkheid, vermoeidheid, slap voelen.
- Mogelijk bewustzijnsverlies en bewusteloosheid.
Wat moet je doen bij een hitteberoerte?
- Bel of laat 112 bellen als het slachtoffer suf of verward wordt, ongecoördineerd is of evenwichtsstoornissen heeft.
- Laat het slachtoffer liggen.
- Zorg voor een koele omgeving, laat het slachtoffer overtollige
kleding uittrekken. - Zorg eventueel voor schaduw door een reddingsdeken boven het slachtoffer te houden. Leg het reddingsdeken niet op het slachtoffer, het reddingsdeken mag een oververhit slachtoffer niet raken.
- Koel het slachtoffer zo snel mogelijk actief af met coldpacks in nek, oksels en liezen.
- Voorkom dat het slachtoffer gaat rillen.
- Geef het slachtoffer niets te eten of drinken.
In de Arbo-wet staan geen maximale temperaturen waarbij je binnen of buiten mag werken. Dat komt omdat ook factoren als luchtvochtigheid, de warmtestraling en de wind een rol spelen bij hoe warm het buiten en binnen aanvoelt. Hierdoor is het lastig vooraf vast te stellen onder welke omstandigheden de gezondheid schade oploopt. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geeft in ieder geval deze indicatie mee voor binnen en buitenwerk. Let op: het gaat hier niet om wettelijke grenswaarden!
- Bij temperaturen boven de 26˚C is er sprake van een extra lichamelijke belasting en denk je na over maatregelen. Deze zijn afhankelijk van de feitelijke werksituatie.
- Bij licht fysiek kantoorwerk boven de 28˚C moet je geschikte maatregelen treffen.
- Voor intensief lichamelijk inspannend werk moet je bij 26˚C geschikte maatregelen treffen. Zonder voelbare luchtstroom tref je al bij 25˚C geschikte maatregelen.
- Voor lichamelijk zeer inspannend werk tref je bij 25˚C geschikte maatregelen, als je een luchtstroom voelt. Zonder voelbare luchtstroom tref je al bij 23˚C geschikte maatregelen.
- Medewerkers zijn zelf verantwoordelijk voor het gebruik van de werkgever verkregen beschermende kleding.
- Zorg voor schaduw of beschutting. Probeer de zon in ieder geval tussen 12.00 en 15.00 te vermijden door werkzaamheden anders in te plannen.
- Vermijd warmte producerende machines en warme ruimtes.
- Aanpassen werkzaamheden.
- Aanpassen werktempo.
- Het werkrooster aanpassen.
- Vaker pauze houden.
- Voldoende drinken (water of kokoswater).
- Voldoende zonnebrand gebruiken.
- Afvoeren warmte door aanbrengen van ventilatie.
- Aanschaffen van persoonlijke beschermingsmiddelen (bijv. nekflap voor de helm of koelvesten, indien nodig in overleg met de opdrachtgever).
Wil je meer weten over dit onderwerp? Lees dan op de onderstaande pagina's meer over werken in zomerse en warme omstandigheden.
Hitteprotocol
Risico's bij het werken in de zon en bij warmte
Infographic Hitteprotocol
Controleer de zonkracht bij het KNMI - Weer en gezondheid. De zonkracht is een maat voor de hoeveelheid UV in het zonlicht die de aarde bereikt. Gebruik zonnekrachtschaal om de juiste conclusie te trekken voor welke beheersmaatregelen genomen kan worden.
KNMI - Zonkrachtverwachting
Indien de maatregelen als hierboven genoemd niet effectief kunnen worden toegepast of zijn, dan kan advies worden gevraagd bij de Arbodienst of QHSE-afdeling. Een hulpmiddel voor het bepalen van de warmtebelasting, zodat tijdig doeltreffende maatregelen kunnen worden getroffen.
Hittestress calculator
Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.